မ္ၚဵု အလုံသီုညးဂမၠိုၚ်ရအဴ -
ဗွဲကိုပ်ကၠာ အဲဍိက် သ္ပဏာ ဂရုဂါရဝ ကု ကျာ်၊ ဓရ်၊ သၚ်၊ တၠဳပိုန်သၚ်ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠဂမၠိုၚ် သီုကဵု မိမကလောဒေံတအ် ဗွဲမေရှ်သှေ်ရဴဂဴရ။
စပ်ကဵု သ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ် “ဗုဒ္ဓသာသနာစိုပ်ဍုၚ်မည်”ဏံတုဲ မိက်ဂွံသောၚ်ကလး ဗွဲခၞန်ဂၠေံဂၠေံညိရ။ တ္ၚဲဏံ ဂကောံထံက်ပၚ်ရီုဗၚ်လိက်ပတ်မန်ဥတုက်ညၚ် သ္ပကမကထတုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ်လဝ် သဘၚ်ကၞာ “တ္ၚဲဗုဒ္ဓသာသာသနာ စိုပ်ဍုၚ်မည်” ပေၚ်ကၠုၚ်ပိဝါရ။ လၟေၚ်ၚ်သၞာံ စိုပ်ကၠုၚ် ဂိတုဒဂိုန် ၁၂ မံက်မဂး ဂကောံဏအ်တအ် သ္ပလဝ် စၟတ်သမ္တီ နဒဒှ် “တ္ၚဲဗုဒ္ဓသာသနာစိုပ်ဍုၚ်မည်” ရောၚ်။ တ္ၚဲ “ဗုဒ္ဓသာသနာစိုပ်ဍုၚ်မည်” ဟီုဂှ် မုရော။ ယဝ်သၟာန်ကၠုၚ်မ္ဂး
သ္ပပတမ်နူ မဟာသက္ကရာဇ် (၁၀၃) သၞာံ၊ ကျာ်တြဲဂေါတမ ဒှ်ဂွံကျာ်(၄၉)တ္ၚဲ အဃောမသ္ပဒတဴဒၟံၚ် သၟဝ်တၞံဗပိုန်ဂှ် ကောန်ဂကူမည်နူဒေသရးမည ညးဗၞိက်ၜါကောကဵုဒေံတပူကေုာံတဗဝ် ပ္ဍဲဂၠံၚ်တရဴမအာသွံရာန်ဗၞိက် ရးအိန္ဒိယျတေံဂ်ှ ညးၜါဝွံ ဂွံဆဵုဂဗကေတ် ကျာ်တြဲဗုဒ္ဓကၠာအိုတ်ရ။ ညးၜါကောကဵုဒေံ ကဵုဒါန်ကွာၚ်မြဳသာဲဗကတုဲ ဂွံဒုၚ်ဒဂိုန်ဒဂေတ်ကေတ် သာရဏ ဂုဏ်ၜါ မတွံဂး “ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မံ” ကီု သီုကဵု ဂွံဒုၚ်ကေတ်တဲ ဓါတ်သော်ကျာ်ဂမျိုၚ်ဒစာံတၞုၚ် ပ္ဍဲအခါသမယတေံရ။ ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ် (၁၀၃) သၞာံ၊ ဂိတုဒဂိုန် (၁၂) မံက်၊ တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ ဂှ် ညးၜါ က္ညနိမန်ဖျဴနၚ်ဓါတ်သော်ကျာ်ဂမျိုၚ် စိုပ်ကၠုၚ်ရးလ္ဂုၚ်တုဲ အပ်ပြာပ်လဝ်ကဵု ဨကရာဇ်မည် သၟိၚ်ဥက္ကလာပရ။ ဓါတ်သော်ကျာ်ဂမျိုၚ်ဒစာံတၞုၚ်ဂှ် ဌာပနာဒက်ပ္တန်လဝ် စေတဳကျာ်လ္ဂုၚ် ပ္ဍဲက္ဍဟ်ဒဵု သိၚ်္ဃုတ္တရ ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ သ္ပပတံနူ တပူ၊ တဗဝ် ဂွံညာတ်ကေတ်ကျာ်တြဲဂေါတမ ကၠာအိုတ်ဂှ်ရ ဂကူမည်တအ် “ဂွံညာတ်ကျာ်ကၠာအိုတ်၊ ဂွံကဵုဒါန်ကုကျာ်ကၠာအိုတ်၊ ဂွံဒှ်ဥပ္ပးကွးကျာ်ဂမျိုၚ် ဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓရ်ကျာ်ကၠာအိုတ်၊ ဂွံဒုၚ်ကေတ် ဓါတ်သော်ကျာ်ဂမျိုၚ်ကၠာအိုတ်၊ ကေုာံ ဂွံဒက်ပ္တန်လဝ် စေတဳကျာ်လ္ဂုၚ်ကၠာအိုတ်” သာ်ဝွံ ဒယှ်မြဟ်တမ်ညဝ်ကၠုၚ် စဵုတွဵုတ္ၚဲဏံ ရောၚ်။ သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် အခိၚ်ကာလ ကျာ်ဂမျိုၚ်မၞုံတန်တဴဒၟံၚ်တေံ အဃောမဂေတ်ဂၚေၚ်တဴဒေသစာရဳဂ်ှ စိုပ်ကၠုၚ် ဒေသရးမညတုဲ သီုကဵုလဝ်ပျးဒိုဟ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ ဒၞါဲဌာန်ၜိုပ်ထဝ်ၜါဍုန်ဂ်ှကီု၊ ခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မပ္တံ သောဏထေရ်၊ ဥတရထေရ်၊ မှာထေရ်ဂဝမ္ပတိ၊ မှာထေရ်ဗုဒ္ဓဃောသာ တအ်ကီု ဂွံရေၚ်တၠုၚ်နၚ်လဝ် ဗုဒ္ဓသာသနာစိုပ်ကၠုၚ် ဒေသရးမည် ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဝါဂှ် တၠပညာအ္စာဝၚ်တအ် ချူစၟတ်သမ္တီလဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ဂကူမည်တအ် ဇၞော်မောဝ်ကၠုၚ်လဝ် ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓသာသနာဂှ် ဆဍုၚ်မည်သၟးဟွံသေၚ် သီုကဵု ပြးဂဵုလဂဵုအာ အလုံတိုက်အာယှေဒေသရးအဂၞဲဏံဂှ် ဂုဏ်ဖဵုဂကူမည် ဂွံရေၚ်တၠုၚ်တြးကၠုၚ်လဝ် ဗုဒ္ဓသာသနာ ဇၞော်လောန်သန် ဂှ် အာဝၚ်ဂၠးတိတအ် သဒးသ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီရောၚ်။
သ္ပအစာံကဵု တပူကဵုတဗဝ် က္ညနိမန်နၚ် ဓါတ်သော်ကျာ်ဂမျိုၚ် စိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်မည် ရးမညဂှ်ကီု သီုကဵုဝၚ်ဗုဒ္ဓသာသာစိုပ်ကၠုၚ် ဒေသရးမည ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဝါတအ်ဂှ်တုဲ နူ “ဂကောံထံက်ပၚ် ရီုဗၚ်လိက်ပတ်မည်” ဏံ သ္ပက္ဍိုပ်သ္က ကုကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘဒ္ဒန္တသုန္ဒရ မၞုံပိုန် ဘာဘာဲဠမ်၊ တ္ကအ်ကြေတ်ဏံတုဲ စနူသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၇၄ တေံ ဇၟာပ်ပ်သၞာံ စိုပ်ကၠုၚ် ဂိတုဒဂိုန် (၁၂) မံက်မ္ဂး သ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီ ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် “တ္ၚဲဗုဒ္ဓသာသနာစိုပ်ဍုၚ်မည်” ပေၚ်ကၠုၚ်ပိဝါ ရ။ တၚ်ရန်တၟအ်ကၠောန်ဂမၠိုၚ်တုန်-
- သ္ဂောံဒက်ပတိုန်ဓရ်ညဳသာကေုာံပရေၚ်ဆာန်ကၟိန်အကြာဂကူမည်။
- မှာဇန်တအ် သ္ဂောံတီကၠိုဟ်ကၠး ၚုဟ်မး ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓသာသနာ ဘာသာမည်။
- မှာဇန်တအ် သ္ဂောံစွံဓရ်ဇြိုဟ်နက် လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓသာနာ ဘာသာမည်။
- မှာဇန်တအ် သ္ဂောံမၚ်မွဲဇၞော်ပၟဝ်အာ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓသာသနာ ဘာသာမည်။
- ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓသာသနာဘာသာမည် သ္ဂောံတန်တဴအာ လုကဴအဓါန်မဂၠိၚ်သ္ၚောဲမာန်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ သွက်ဂွံဗှ်မၞုဟ်ရော်ဂုဏ် ခမဳသၚ်အ္စာတၠ၊ မိမဇုဗဴလဂကူမည် ညးမရေၚ်တၠုၚ်ဗဂဵုလဟဵုကၠုၚ်လဝ် ဗုဒ္ဓသနာသနာယေန်သၞာၚ်မည် အဆက်က်တအ်တုဲ တ္ၚဲဏံ ဂကူမည်တအ်နူဒေသနာနာ ကၠုၚ်စိုပ်ဂြုဂြုတုဲ သ္ပဇၞူမတ်ကဵု ရတ်ပိပြာကာ (ကျာ်၊ ဓရ်၊ သၚ်) ကေုာံ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ဗုဒ္ဓသာသနာယေန်သၞာၚ်မည်တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်တ္ၚဲတဴ “တ္ၚဲဗုဒ္ဓသာသနာ စိုပ်ဍုၚ်မည်”ရောၚ်။ မွဲအဆက်ဓဝ် ကုကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠဂမၠိုၚ် မက္ညကၠုၚ်စိုပ်ကီု၊ မိမသာသနာကောန်ဗုဒ္ဓ ဘာသာမည်ဂမၠိုၚ်တအ် မပြာပ်ကၠုၚ်စိုပ်ပ္ဍဲတ္ၚဲဏံကီု သီုကဵု ဒကာညးတၠဒါန်မွဲဟာန်ကေုာံဂကောံဝေယျဝစ္စဂမၠိုၚ် သွာၚ်ၚ်နာနာတအ်ဂှ် ပိုဲဍိက်တအ် သ္ပဏာ စၟတ်သမ္တီ၊ တၚ်ဏာဂုဏ် ဗွဲမဇြိုဟ်နက် ရောၚ်။
အာဂတ နူဏံ ဂကူရာမညတအ် ရန်တၟအ်ကဵုသ္ဂောံမၚ်မွဲအာ အဲကၟာဲယေန်သၞာၚ် ဗုဒ္ဓသာသနာဘာသာမည် အဓါန်မဂၠိၚ်မာန်ဂှ် ညးညးအဲအဲ ညံၚ်ဂွံကၠောန်အာ တ္ၚဲဗီုဗီုဏံ ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဒၞါဲမာန်ဂှ် မဒးဖတိုက်ဖအောဝ်ဏာ ဗွဲမေရှ်သှေ်ရဴဂဴရအဴ။
ဌာန - ဘာဘာဲဠမ်၊ တ္ကအ်ကြေတ်၊
ပွိုၚ်ဍုၚ်ပက်ကြေတ်၊ ပွိုၚ်တိုက်နန်ထၜူရဳ၊ ဍုၚ်သေံထာဲလေန်
သက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၇၆၊ သာသာနာ ၂၅၅၇၊
ဂိတုဒဂိုန် ၁၂ မံက်၊ တ္ၚဲအၚာ
တၚ်ဂုဏ်ရအဴဗွဲမေရှ်သှေ်ရဴဂဴဟေၚ်
မာံအံၚ်ရတ်မည် ၜဳရေဝ်
(စၞး) ဂကောံထံက်ပၚ်ရီုဗၚ်လိက်ပတ်မည်ကတုက်ညၚ်
ဂုန်ဖဵုသတ်ဂအဳတုန် (ကၠာဲလဝ်ဘာသာသၟဝ်တေံရ၊ဗှ်ကဵုအိုတ်ညိ)
